"De Engel en het Beest"

Prometheus (1990)

Frits Bolkestein was al bezig met de voorbereiding van dit boek voordat hij werd gekozen tot fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Dit boek bevat artikelen, toespraken en interviews die ik tussen mijn aantreden als fractievoorzitter op Koninginnedag 1990 en oktober 1992 heb geschreven of gehouden. De royalties van dit boek komen ten goede aan de Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting die de verspreiding van het liberale gedachtengoed ten doel heeft. In de inleiding licht ik mijn overstap naar de politiek toe. Die vraag wordt mij namelijk vaak gesteld. De rode draad van de bundel is ernstige kritiek op progressieve intellectuelen met een eigen beroep op rationaliteit.

"Woorden hebben hun betekenis"

Prometheus (1992)

Dit boek is een bundel artikelen, redes en interviews van VVD-fractieleider Bolkestein. De bijdragen zijn gerangschikt onder vier thema's: politiek en cultuur, buitenland, sociaal-economische onderwerpen en minderheden. Zij beslaan de periode 1990 t/m 1992. Bolkestein's benadering is veelal confronterend en intellectueel. In deze bundel is echter ook meer politieke oriëntatie zichtbaar. De scherpe en provocerende stellingname is hier en daar verlaten om plaats te maken voor wat meer genuanceerde standpunten. De stukken zijn goed geschreven, actueel en interessant. Het is verfrissend dat een politicus van belang zich ook eens anders dan in politiek jargon over belangrijke onderwerpen uitlaat. In die zin hebben de woorden van Bolkestein een bredere betekenis.

"Het Heft in Handen"

Prometheus (1995)

In Het heft in handen gaat Frits Bolkestein opnieuw het gevecht dan met de belangrijke politieke en maatschappelijke problemen van deze tijd. Europese integratie, industriepolitiek, de aanpak van de werkloosheid en de verstikkende werking van de Nederlandse overlegeconomie; Bolkestein observeert, analyseert en bekritiseert, maar wijst tegelijkertijd op nieuwe mogelijkheden en kansen, waarbij bij zich laat leiden door de beginselen van het moderne liberalisme.

"Boren in hard Hout"

Prometheus (1998)

In dit boek presenteert Frits Bolkestein zijn controversiële standpunten inzake bijvoorbeeld het minderhedenbeleid en de uitbreiding van de NAVO. Het is een bundeling bijdragen aan de opiniepagina's van de dagbladen, toespraken en recensies die hij schreef tussen 1996 en 1998. Frits Bolkestein is een politicus die schrijft en dat is uitzonderlijk in een land waar politici doorgans alleen regeringsnota's en Tweede-Kamerstukken lezen. Hij is daarmee het schoolvoorbeeld geworden van de politicus-debater, de politicus die tevens polemist is. In deze bundel gaat hij in op de Amerikaanse invloeden op ons rechtsstelsel, de Europese integratie en de economische en monetaire unie.

"Onverwerkt Verleden"

Prometheus (1998)

In onverwerkt verleden geeft Frits Bolkestein zijn visie op het communisme en de ontwikkelingen in Oost-Europa. Puttend uit zijn eigen ruime politieke ervaring laat hij in dit boek het dubbele gezicht zien van de communistische ideologie: de verleiding van haar ideaal en de gevaren van haar totalitaire politiek. Steeds toetst hij zijn bevindingen aan zijn eigen ideeën over een liberale politiek. Naast meer beschouwende passages over de aard van Midden-Europa, het Nederlandse pacifisme en de rol van intellectuelen in de politiek, bevat Onverwerkt verleden interviews met mensen die een bepalende rol hebben gespeeld in de verschillende totalitaire regimes in Oost-Europa: de Roemeense bisschop Tökés, die met zijn aanhangers in Timisoara de aanzet gaf tot de omverwerping van het bewind van Ceausescu; György Konrád, de belangrijkste hedendaagse Hongaarse schrijver die in al zijn werk consequent stelling heeft genomen tegen het communistische regime; Jiri, Pelikán, die als lid van het Tsjechoslowaakse centraal comité tijdens de Praagse lente de kant van Dubcek koos en naar Italië werd verbannen; maar ook de Poolse politicus Stefan Olszowski, die lid was van het Poolse politbureau en tot zijn vertrek naar de vs het communisme trouw bleef.

"Islam en Democratie"

Contact (1994)

met Mohammed Arkoun

Verslag van een debat over cultuur en politiek tussen de fractieleider van de VVD in de Tweede Kamer en de islamitische intellectueel.

"Moslim in de Polder"

Prometheus (1997)

Zeven zelfbewuste, hier wonende moslims - Jan Beerenhout, Driss el Boujoufi, Üzeyir Kabaktepe, Ali Lazrak, Frank Niamut, Fadime Örgü en Berna Yilmaz - doen verslag van hun integratie in de complexe Nederlandse samenleving. Frits Bolkestein stelde hun pregnante vragen als: Is de islam een gekozen levensrichting of een etiket dat je door Nederlanders wordt opgepakt? Welke bagage heb je uit het land van herkomst meegenomen en werkt deze in je voordeel of in je nadeel? Hoe sta je in deze maatschappij en welke hindernissen ervaar je? Voel je je in de eerste plaats Turk, Marokkaan, Surinamer, Nederlander of een wereldburger? Wat vind je van de zogenaamde 'zaakwaarnemers': zij die zich opwerpen als woordvoerder van de minderheden? Wat betekent het om moslim te zijn in Nederland en regelmatig ter verantwoording te worden geroepen voor ontwikkelingen op het wereldtoneel waarvoor je geen verantwoordelijkheid draagt? Nederland verandert. Waar die veranderingen precies toe leiden is niet te voorspellen.

"De Grenzen van Europa"

Lannoo (2004)

"The Limits of Europe"

in het Engels

Europa is niet weg te branden uit de actualiteit. De uitbreiding met tien nieuwe lidstaten staat voor de deur. Er zijn Europese verkiezingen. Er is een moeilijke discussie over de Europese grondwet. Wie nadenkt over de toekomst van de Europese eenwording stelt dikwijls de vraag: waar liggen de grenzen van Europa, zowel geografisch als beleidsmatig?

In dit boek verwoordt Europees Commissaris Frits Bolkestein zijn scherpe visie op het huidige Europa. Wat kan Europa aan en waar ligt de grens? Kan de Europese Unie zich onbeperkt uitbreiden? Hoort Turkije bij de Europese Unie? Doet Europa te veel? Is een Europees leger nodig? Hoe wenselijk is een Europese belasting?

Aan de hand van deze vragen voerde Bolkestein samen met zijn medewerker Derk-Jan Eppink indringende gesprekken met prominente leden van het Europees Parlement uit verschillende landen. Zij vertellen waarom ze zich inzetten voor de Europese eenwording, en hoe ze de toekomst van Europa zien.

In this provocative book, Frits Bolkestein takes the enlargement of the EU with Eastern European countries as the starting point for his argument of where the European Union should go from here. Full of controversial opinions, such as the exclusion of Turkey from membership, it will aim to set the agenda for years to come.

"Grensverkenningen"

Prometheus (2005)

Grensverkenningen is het dagboek dat Bolkestein bijhield tijdens zijn ambtsperiode als Eurocommissaris van 1999 tot 2004, als commissaris voor de Interne Markt, de Belastingen en de Douane-Unie.

Het boek geeft een onthullend beeld achter de schermen van de macht. In een elegante, maar scherpzinnige en niets verdoezelende stijl beschrijft Bolkestein zijn dagelijkse bestaan tussen Brussel, Amsterdam en Straatsburg, zijn omgang met ministers, (Euro-)parlementariërs en journalisten, en zijn dagelijkse ervaringen met de besluitvorming in de gestaag uitdijende Brusselse bureaucratie. Grensverkenningen verschijnt in het jaar waarin de Nederlandse bevolking zich, voor het eerst in de geschiedenis, door middel van een referendum over de Europese Grondwet, mag uitspreken over de toekomst van Europa.

"De twee lampen van de staatsman"

Prometheus (2006)

‘Ik heb ooit opgemerkt dat slechts twee lampen het pad van de staatsman verlichten: de geschiedenis en de rede. Uit de geschiedenis haalt hij zijn voorbeelden, goed en slecht, en met behulp van de rede maakt hij die voorbeelden productief in het oplossen van de problemen die hij op zijn weg vindt. De klassieke idee van de geschiedenis als spiegel of bron van morele voorbeelden is tegenwoordig omstreden. Knappe koppen breken zich het hoofd over de vraag of wij wel in staat zijn op zinvolle wijze geschiedenis te bestuderen, laat staan er iets van te leren.’

De twee lampen van de staatsman bevat een ruime keuze uit de vele artikelen en lezingen die Frits Bolkestein de afgelopen jaren schreef. Bolkestein behoort tot de spraakmakendste en invloedrijkste politici die Nederland de afgelopen kwarteeuw heeft gekend. In deze bundel behandelt hij zowel Nederlandse als internationale kwesties.

"Peut-on réformer la France?"

Editions Autrement,

Paris (2006) avec Michel Rocard

Le capitalisme international, la finance, l'Europe, le droit du travail, le rôle des intellectuels, la recherche, les salaires, y compris ceux des patrons, les syndicats, la gauche… Les thèmes ne manquent pas dans ce livre, supposé être un livre de dialogue entre Frits Bolkestein et Michel Rocard. Evidemment, Bolkestein part avec un handicap après sa proposition de directive sur la libéralisation des services; elle le fait considérer comme un affreux libéral, un idéologue, avec des phrases toutes faites sur les vertus innées du marché.

Après la lecture du livre, on peut se rassurer: on ne s'est pas trompé, c'est bien un affreux libéral, un idéologue sans idées, à tel point que ses interventions tournent vite court, surtout face à un Michel Rocard qui manie l'analyse historique, économique, sociologique et politique pour avancer ses points de vue. Même si on n'est pas obligé de tous les partager. Quant à la question posée dans le titre, la réponse est "oui".

"Overmoed en Onverstand"

Prometheus (2008)

Overmoed en onverstand is een bundeling van artikelen, debatten en interviews waarin Frits Bolkestein in de jaren 2004 tot 2008 zijn eigenzinnige visie op de Nederlandse en de Europese politiek uiteen zette. Hij behandelt hoogst actuele vraagstukken. In zijn authentieke stijl schrijft hij over de economische uitdagingen van de 21ste eeuw, de toekomst van de Europese Unie en de uitbreiding van de Navo. Maar ook zijn prikkelende opvattingen over kunst, het kapitalisme en mensenrechten komen aan bod. Bovendien bevat dit boek enkele spraakmakende debatten met onder andere John Gray, Ayaan Hirsi Ali en Wouter Bos, en is zijn correspondentie met de Amsterdamse burgemeester Job Cohen opgenomen.

Overmoed en onverstand geeft een glashelder beeld van Bolkestein als politicus en denker.

"De Goede Vreemdeling"

H.J. Schoo-lezing 2011, Elsevier (2011)

Op 6 september 1991 hield Frits Bolkestein een spraakmakende rede over het minderhedenbeleid op het congres van de Liberale Internationale in Luzern, Zwitserland. Zijn toespraak veroorzaakte in Nederland veel commotie, er volgde zelfs een aanklacht wegens discriminatie. Twintig jaar later kijkt de voormalig VVD-leider in de derde H.J. Schoo-lezing terug op zijn rede en de reacties in Nederland, en maakt hij de balans op. Hoe staat het na twee decennia met het immigratiebeleid? Naast de uitgebreide en geannoteerde tekst van de H.J. Schoo-lezing bevat dit boek ook de oorspronkelijke tekst van zijn Engelstalige toespraak in Luzern, het artikel uit 1991 waarin hij zijn uitspraken in Zwitserland toelichtte en een beschouwing uit 2006 over het minderhedenbeleid in Nederland.

De intellectuele verleiding is een boek over intellectuelen en de politiek. De meeste boeken over dit thema zijn geschreven door intellectuelen. Hier is een ervaren politicus aan het woord. Hij demonstreert hoe gevaarlijk ideeën van intellectuelen zonder levenservaring kunnen zijn. Bolkestein begint in de achttiende eeuw, met een beschrijving van classicisme, Verlichting en Romantiek. Vervolgens beschrijft hij de politieke invloed van de Duitse idealistische filosofie en de rol van intellectuelen in de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie, het opinieklimaat voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog en de opkomst van het communisme en het fascisme. Genadeloos ontleedt hij de zogeheten fellowtravellers en instanties als de Wereldraad van Kerken. Tot slot behandelt Bolkestein enige actuele thema's, zoals de Europese Unie, ontwikkelingshulp, het multiculturalisme en de kijk van intellectuelen op het kapitalisme. Met zijn vlijmscherpe pen bewijst Frits Bolkestein met De intellectuele verleiding nog altijd een van de origineelste denkers van ons land te zijn.

"Cassandra tegen wil en dank"

Prometheus (2013)

In Cassandra tegen wil en dank begeeft Frits Bolkestein zich opnieuw op een terrein waarop weinig bestuurders en politici hem durfden voor te gaan: dat van de mémoires. In zijn typerende, nuchtere stijl legt hij andermaal verantwoording af voor zijn politieke en levenskeuzes en geeft hij de lezer een inkijkje in zijn jeugd; zijn tijd op het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam; zijn jaren aan verschillende universiteiten en op verschillende continenten; zijn dienstverband bij Shell; en uiteraard de jaren waarin hij als politicus vormgaf aan het Nederland van nu.